HUKUKİ DÜZLEMDE MOBBİNG KAVRAMI

Mobbingin kelime anlamı; psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermektir. Yaş, cinsiyet, ırk ayrımı olmaksızın, kişiyi iş yaşamından dışlamak amacıyla kasıtlı olarak yapılır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın “İş yerlerinde Psikolojik Taciz Bilgilendirme Rehberi”nde ise “… İş yerlerinde bir veya birden fazla kişi tarafından diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik biçimde devam eden, yıldırma, pasifize etme veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik değerlerine, mesleki durumlarına, sosyal ilişkilerine veya sağlıklarına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışların bütünüdür” şeklinde tanımlanmaktadır.

Mobbing kavramı ile ilgili Türkiye’de verilmiş ilk yargı kararlarına göre “Mobbing, işyerinde

bireylere üstleri, eşit düzeyde çalışanlar ya da astları tarafından sistematik bir biçimde uygulanan her

türlü kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama vb. davranışları içermektedir.”  Mobbing kavramı

ülkemizde yaygınlaşsa da İş Kanunu veya Ceza Kanunu’nda henüz böyle bir kavram yer almamakta;

fakat başka hukuki kavramlarla ve kanunlarla vücut bulmaktadır.

Türk Borçlar Kanunu’nun 417. maddesi mobbing olgusunun yasal dayanağını oluşturabilecek

niteliktedir.  Maddenin 1. fıkrasına göre “İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı

göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik

ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için

gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.”

İş Kanunu’na göre işveren işçiyi korumak ve gözetmekle yükümlüdür. Eşit davranma ilkesi gereğince

işveren ırk, dil, din, cinsiyet ayrımı yapmadan iş yerindeki herkese eşit davranmalıdır. BU

BAKIMDAN HENÜZ YASAL BOYUTTA DAYANAĞI OLMASA BİLE YASALARIN ÖZÜ

İTİBARİYLE UĞRANILAN MOBBİNGİN HER KOŞULDA KİŞİNİN HEM İŞ AKDİNE

HEM DE KİŞİLİK HAKLARINA SALDIRI NİTELİĞİNDE OLDUĞU AÇIKTIR.

Ceza Kanununda Mobbing suç olarak yer almamaktadır. Fakat Mobbing kavramının içinde olan bir

takım davranışlar ceza kanununda suç olduğundan Mobbingi bu suçların içinde ele almak

mümkündür.Türk Ceza Kanunu kapsamında madde 94 ile; “Bir kişiye karşı insan onuruyla

bağdaşmayan ve bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin

etkilenmesine, aşağılanmasına yol açacak davranışları gerçekleştiren kamu görevlisi hakkında 3

yıldan 12 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur… Bu suçun işlenişine iştirak eden diğer kişiler de

kamu görevlisi gibi cezalandırılır. Bu suçun ihmali davranışla işlenmesi halinde, verilecek cezada bu

nedenle indirim yapılmaz.”Benzer şekilde hukuki kapsamda; özel sektör bakımından da Yasada

düzenleme olmamasına rağmen Mobbing iddiasının değerlendirileceği ve kişilik haklarının

saldırıya uğramasının önüne geçilmeye çalışıldığı açıktır.

Konu ile ilgili Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/ 7-3017 E. 2018 / 99 K. sayılı 24.01.2018

tarihli kararı; Dava işyerinde psikolojik taciz (mobbing) nedenine dayalı manevi tazminatın tahsili

istemine ilişkindir. Dosyaya ibraz edilen yukarıda ayrıntısı verilen bilgi ve belgeler ile diğer tüm

deliller birlikte değerlendirildiğinde; işyerinde uygulanmakta olan Personel Yönetmeliği uyarınca

çekmecelerinin aranmaması noktasında davacı işçinin haklı bir beklentisinin söz konusu olmayacağı

ancak düşük performansla çalıştığının ispatlanamaması, e-mail içerikleri, davanın açıldığı tarihten

yaklaşık iki yıl sonra E.Ü. Tıp Fakültesi öğretim üyelerince tanzim edilen heyet raporu içeriği,

davacının yönetmen olmasına rağmen kendisine bu yönde bir muamele yapılmayıp, bağrılıp

azarlandığı yönündeki tanık …’ün anlatımları ve tüm dosya içeriği dikkate alındığında davacı işçinin

hedef alınarak uzun bir süreye yayılan ve sistematik hâl alan psikolojik taciz niteliğindeki

davranışlara maruz kaldığı sonucuna varılmıştır. Davacı işçiye yönelik bu baskıların varlığına ilişkin

güçlü olgular karşısında, davalı işveren ise davacıya psikolojik baskı uygulanmadığını ispat

edememiştir. Hâl böyle olunca, mahkemece, davacıya yönelik davranışların psikolojik taciz olduğu

belirtilerek verilen direnme kararı isabetlidir.”